1️⃣. Phẫu thuật cắt thanh quản là gì?
- Thanh quản là bộ phận nằm ở vùng cổ tham gia chính vào quá trình phát âm tạo ra tiếng nói cũng như chức năng thở và ăn nuốt của cơ thể con người.- Phẫu thuật cắt thanh quản là PT cắt đi một phần hay toàn bộ thanh quản của cơ thể bao gồm cả khối u.
2️⃣. Khi nào phải cắt thanh quản và cắt như thế nào?
- Phần lớn phẫu thuật cắt thanh quản được tiến hành khi người bệnh có khối u ác tính (ung thư) ở thanh quản hoặc hạ họng ở giai đoạn có thể cắt bỏ được mà đem lại kết quả tốt.- Tùy thuộc vào độ lớn và lan rộng của khối u ung thư bác sĩ sẽ quyết định cắt thanh quản như thế nào cho phù hợp. Có hai loại PT cắt thanh quản là:
♦️ Cắt một phần thanh quản ( cắt dây thanh, cắt thanh quản bán phần…) với phẫu thuật này sau khi ổn định BN vẫn có thể nói được nhưng giọng khàn nhiều và BN có thể thở và ăn uống tương đối bình thường.
♦️ Cắt toàn bộ thanh quản với phẫu thuật này sau khi mổ thì đường thở ( khí quản) của BN được đưa ra vùng cổ vĩnh viễn, khi hít thở không khí không đi qua miệng và mũi để xuống phổi nữa mà sẽ đi trực tiếp qua lỗ khí quản ( lỗ thở) ở cổ vào phổi, và đồng thời BN không nói được nữa sau này muốn nói phải sử dụng các phương pháp phục hồi tiếng nói theo chỉ dẫn của bác sĩ.
3️⃣. PT cắt thanh quản có thể gặp những biến chứng gì?
Cắt thanh quản là một phẫu thuật lớn có thể xảy ra nhiều biến chứng, đặc biệt là khi có kèm theo mở khí quản hay nạo vét hạch cổ, các biến chưng hay gặp như:- Chảy máu: chảy máu chân canule, chảy máu vết mổ, ho khạc ra máu, hoặc thấy cổ BN sưng phồng, khó thở…
- Khó thở: BN thấy khó thở, thở nhanh, thở gắng sức, mệt…
- Liệt thần kinh: BN khó quay cổ, sệ vai, khó dơ tay cao, méo miệng, lệch lưỡi…
- Rò dịch: thấy dẫn lưu nhiều dịch, màu sữa, cổ có thể sưng nề…
- Nhiễm trùng vết mổ: sốt, môi khô lưỡi bẩn, vết mổ sưng nề…
→ do vậy người nhà khi chăm sóc BN cần theo dõi và phát hiện sớm biến chứng nếu có và thông báo với nhân viên y tế để xử trí kịp thời.
4️⃣. Người nhà bệnh nhân cần chăm sóc bệnh nhân sau cắt thanh quản như thế nào ?
♦️ Chế độ vệ sinh và sinh hoạt:
- Vệ sinh cá nhân: hút dịch mũi, nhỏ thuốc mũi, thuốc chống viêm khi đặt ống thông dạ dày, giữ gìn vệ sinh răng miệng cho BN.- Nhắc BN phải nhổ hết nước bọt ra ca nhổ trong thời gian ăn bằng ống thông (nếu ăn qua sonde ăn).
- Vỗ lưng cho BN (để tránh ứ đọng) mỗi sáng.
- Cho BN sinh hoạt sớm tại giường, ngồi dậy, tập đi quanh đầu giường sau mổ 2 đến 3 ngày
♦️ Hút đờm: sau khi được hướng dẫn của nhân viên y tế
- Thời gian hút mỗi lần không quá 20 giây.- Dùng ống hút mềm hút qua canuyn, BN có thể nằm hoặc ngồi. Số lần này tùy thuộc vào từng BN xuất tiết nhiều hay ít
- Nếu đờm đặc nhỏ α chymmotrypsin trước 5 – 10’.
- Khi BN ho có thể làm đờm bắn ra phải lau sạch ngay.
- Hàng ngày phải tháo nòng canuyn ra để rửa từ 1 – 2 lần, sau đó lại lắp vào.
- Chú ý không tự ý rút canule, nếu tuột hoặc tắc canule cần báo bác sĩ ngay.
♦️ Dinh dưỡng cho BN
Nếu BN ăn qua sonde ăn thì cho ăn các chất dinh dưỡng như: sữa ensure hoặc dung dịch xúp được lọc kĩ từ 6 – 8 bữa/ 1 ngày, mỗi bữa từ 300 – 500ml (nếu BN tỉnh táo đi lại được), nếu BN nằm tại chỗ mỗi lần bơm cho ăn không nên quá 300ml vì đề phòng trào ngược.Chú ý: Không được để tắc tuột ống sonde, nhất là trong 1 tuần đầu. Chỉ bơm ăn khi người bệnh ngồi dậy. Không tự ý rút sonde, không ăn đường miệng khi ăn sonde. Đảm bảo dinh dưỡng.
♦️ Luôn luôn động viên tinh thần, nâng cao nghị lực cho BN yên tâm điều trị.
5️⃣. Khi xuất viện BN cần lưu ý:
Nâng cao thể trạng, uống thuốc theo đơn và tái khám định kỳ theo hẹn. Nếu có chỉ định tia xạ sau mổ cần tuân thủ điều trị để nhanh khỏi bệnh. Nếu khó thở, ho máu, nổi hạch … khám lại ngay.
Nguồn: Tai Mũi Họng TYC - Bệnh Viện 108
