CÁCH DÙNG NHIỆT KẾ KHI SỐT - Hướng dẫn từ Chăm con chuẩn Mỹ - Trung Tâm Nhi

🌡 CÁCH DÙNG NHIỆT KẾ KHI SỐT

Hướng dẫn từ Chăm con chuẩn Mỹ

Khi con âm ấm hay nóng sốt, đừng áng chừng bằng tay, bạn sẽ được bác sĩ hỏi ngay khi đi khám: Con ở nhà sốt bao nhiêu độ? Đây là thông tin cần đo đạc, trừ khi quá gấp gáp.

⚠️ KHÔNG NÊN DÙNG NHIỆT KẾ THỦY NGÂN

Hội Nhi khoa Mỹ (AAP) khuyến khích bố mẹ thay thế các nhiệt kế thủy ngân bằng nhiệt kế điện tử. Lí do: nguy cơ ngộ độc và phơi nhiễm khi rơi vỡ.

♻️ Chú ý: Vứt bỏ cũng phải tuân thủ quy trình. Tốt nhất là cho vào hộp cất đi dự phòng. Hiện tại, giá của một nhiệt kế điện tử cũng không còn quá đắt, ta nên dần thay thế nhiệt kế thủy ngân truyền thống.
👤 Vẫn dùng nhiệt kế thủy ngân có được không? Được.

🌡 SỐT CÀNG CAO THÌ BỆNH CÀNG NẶNG À BÁC SĨ?

Chưa chắc. Thân nhiệt cao hay rất cao không quan trọng bằng nhìn bé có mệt mỏi, li bì, quấy khóc hay có các dấu hiệu nguy hiểm hay không? Cái này phụ thuộc nhạy cảm của người mẹ và khả năng theo dõi những dấu hiệu mà bố mẹ đã được bác sĩ hướng dẫn tùy từng bệnh. Thân nhiệt khi sốt VÀ các dấu hiệu, triệu chứng khác sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị bệnh.

👤 VỊ TRÍ ĐO NHIỆT ĐỘ

Hậu môn trực tràng, miệng, nách và trên trán, qua tai. Mỗi vị trí có đặc tính riêng.

Tóm gọn lại như sau:

- Trực tràng: Là thân nhiệt trung tâm tiêu chuẩn. Với trẻ dưới 3 tháng, chỉ nhiệt độ này mới được dùng trong xác định sốt.
- Miệng: Thấp hơn thân nhiệt trung tâm 0,6 độ C. Ảnh hưởng bởi hơi thở, đồ ăn nóng lạnh. Chỉ áp dụng cho trẻ đã biết hợp tác.
- Kẹp nách: Luôn thấp hơn nhiệt độ trung tâm và biến động. Dùng nếu trẻ không thể ngậm trong miệng.
- Hồng ngoại (trán, tai): Nhanh gọn, không đụng chạm. Tốt hơn kẹp nách. Nhưng biến đổi do nhiều yếu tố, thường thấp hơn thân nhiệt trung tâm, dùng để đo nhanh.
- Các loại mới hơn: dán da, ti giả... ít chính xác, chỉ có tác dụng theo dõi nhanh.

🌡 CÁC LOẠI NHIỆT KẾ

✅ Nhiệt kế điện tử truyền thống (như ảnh chính): đo được ở trực tràng, miệng, hoặc kẹp nách.

+ Được coi là CHÍNH XÁC NHẤT.
+ Đo trực tràng: 0 - 3 tuổi, mốc là 38 độ C
+ Đo tại khoang miệng: 4 - 5 tuổi, mốc là 38 độ C
+ Đo tại nách: mọi lứa tuổi, sai số so với thân nhiệt thực, mang tính sàng lọc, dùng ở trường học, nhà trẻ.

✅ Nhiệt kế hồng ngoại đo tại trán: nguyên lí là đo bức xạ hồng ngoại phát ra từ động mạch thái dương (chạy ngầm dưới da trán).

+ Nhiều yếu tố tác động (nhiệt độ môi trường, mồ hôi, lau mát trước đó).
+ Dùng cho trẻ trên 3 tháng.
+ Dưới 3 tháng tuổi: sàng lọc nhanh, tốt hơn đo tại nách một xíu.

✅ Nhiệt kế hồng ngoại đo qua tai: đo bức xạ hồng ngoại phát ra từ màng nhĩ

+ Cần đặt đúng vào ống tai.
+ Nhiều ráy tai quá thì đo không chuẩn.
+ Khuyến cáo Mỹ (Bright Future, AAP): trên 6 tháng tuổi mới dùng.
+ Khuyến cáo Anh (NICE): dùng cho trẻ từ 1 tháng - 5 tuổi được vì nhanh gọn, dễ dùng.

✅ Các miếng nhiệt kế dán da: dùng để theo dõi nhanh, liên tục thì được (dán nách hoặc gần thái dương). Nhưng làm cho bố mẹ quá chú tâm vào sốt, nên theo chúng tôi thì không nên.

❎ Nhiệt kế thủy ngân: không còn được khuyến khích sử dụng ở trẻ em. Trường hợp bất khả kháng thì vẫn dùng được. Đo tại trực tràng và nách tùy nhóm tuổi.

✅ Nhiệt kế tích hợp ti giả: chưa nhiều nghiên cứu, dùng để đo nhanh và thuận tiện.

👤 TUỔI NÀY THÌ DÙNG LOẠI NÀO?

"Tóm lại bác sĩ chốt cho em một câu để em đi mua nào!"

• Sơ sinh - 3 tháng:
Đo nhanh bằng nhiệt kế hồng ngoại qua trán, đo chính xác bằng nhiệt kế điện tử đút đít!

• Trên 3 tháng - 3 tuổi:
Tiếp tục dùng nhiệt kế điện tử đút đít!
Đo nhanh bằng nhiệt kế hồng ngoại qua trán, hoặc qua tai (trên 6 tháng)

• Trên 4 tuổi:
Dùng nhiệt kế điện tử ngậm khoang miệng.
Đo nhanh bằng nhiệt kế hồng ngoại qua trán, hoặc qua tai.

🤓 TÓM LẠI NÊN MUA NHIÊU ĐÂY LÀ ĐỦ:

- 2 cây nhiệt kế điện tử truyền thống (dán mác rõ: đút đít, ngậm miệng)
- 1 cái nhiệt kế hồng ngoại đo trán (hoặc tai) để đo nhanh (và đo nước, đo sữa...)

✅ CÁCH ĐO VỚI NHIỆT KẾ ĐIỆN TỬ TRUYỀN THỐNG

- Đo tại trực tràng:

+ Rửa đầu cảm biến với xà phòng hoặc cồn
+ Xả trôi xà phòng, cồn với nước mát (không dùng nước ấm)
+ Cho con nằm sấp trên đùi mẹ. 1 tay giữ lưng.
+ Tay kia cầm nhiệt kế, khum khum úp vào mông, đút đầu cảm biến vào hậu môn khoảng 1-2 cm, không nhét quá sâu.
+ Chờ 1 phút hoặc khi nghe tiếng BEEP rồi rút ra xem kết quả.
+ Nhớ dán mác riêng.

- Đo tại miệng:

+ Trẻ trên 4 tuổi mới hợp tác được
+ Không dùng với nhiệt kế thủy ngân
+ Nhớ dán mác rõ
+ Vệ sinh rồi cho trẻ ngậm đầu cảm biến đặt dưới lưỡi trong 1 phút hoặc khi nghe tiếng BEEP và đọc kết quả
+ Đo sau khi ăn nóng, lạnh ít nhất 15 phút.
+ Nhắc lại, nhớ dán mác.

- Đo tại nách:

+ Lau sạch
+ Nhét đầu cảm biến vào hõm nách, nách phải lau khô trước đó
+ Chờ nghe tiếng BEEP.
+ Nếu trên 37,2 độ C thì đo lại tại trực tràng hoặc miệng.

✅ CÁCH DÙNG NHIỆT KẾ ĐO TRÁN

Khác biệt tùy từng nhà sản xuất.
Luôn đọc kĩ hướng dẫn sử dụng đi theo máy. Đa số càng hãng bây giờ khi đo chỉ cần dí vào giữa trán, cách da 1-2 cm. Kết quả có ngay sau 1 giây. Đo 3 lần, lấy số trung bình.

✅ CÁCH DÙNG NHIỆT KẾ ĐO TAI

+ Trẻ trên 6 tháng mới dùng
+ Kéo nhẹ dái tai ra sau, lên trước
+ Đầu đo hướng về phía điểm giữa mắt và tai bên đối diện.
+ Trẻ từ trời lạnh vào thì đo sau 15 phút ngồi trong phòng.

Chắc nhiêu đây là khá đủ về nhiệt độ và nhiệt kế rồi. Chia sẻ nếu thấy thông tin này hữu ích và giải tỏa khúc mắc cho các mẹ nha.

🇻🇳 BS. ĐỖ TIẾN SƠN
Chăm con chuẩn Mỹ

🎖 Tham khảo: Bright Future (AAP), NICE Guidelines (UK),SeattleChildrens.org và HDSD của các hãng sản xuất.